Ağustos ayının ortasında bir kültür sanat haberi bütün
gazetelerin ve en çok da sosyal medyanın gündemine bomba gibi düştü. Son romanı
Suskunlar'ı 2007 yılında, yani 5 yıl önce yayımlayan İhsan Oktay Anar'ın yeni kitabı Yedinci Gün tamamlanmış ve 3 Eylül'de piyasaya sürülecekti.
Türk edebiyatının "fenomen" isimlerinden Anar'ın
kitabı olunca bütün gazetelerde, kitap eklerinde Yedinci Gün'den birkaç
tadımlık sayfa okurlarının ilgisine sunulmuştu. Arada "eyvah İhsan Oktay
Anar twitter'da TT oldu, artık tanınacak, benden başkaları da okuyacak"
şeklinde panikleyen hayranları olsa da, yayıncısı okurların büyük ilgisini
cevapsız bırakmayıp yayın tarihini 3 Eylül'den 25 Ağustos'a çektiğini açıkladı.
Alışılmış büyüleyici üslubuyla bizi yine fantastik bir
geçmiş zaman yolculuğuna çıkaracak İhsan Oktay Anar'ın Yedinci Gün romanı
istibdad döneminde başlayıp Cumhuriyet'in ilk yıllarına kadar uzanıyor. Kitabı
biraz dikkatle okuduğumuz zaman, Anar'ın birtakım memleket eleştirilerinde
bulunduğunu fark etmemek hiç de zor değil. Memleketi yönetenlerden aydınlara,
bürokratlardan orduya kadar birçok kurum ve kişi payına düşeni almış. Anar'ın
romanında gizlenmiş kimi eleştirileri sizin için seçtik. Anar'ın neyi
kastettiği konusunda yorum size kalmış... İhsan Oktay Anar’ın son romanı Yedinci
Gün (İletişim Yayınları, 2012) değişik katmanlarda okunabilecek kitaplardan…
İhsan Oktay Anar'ın merakla beklenen son romanı Yedinci Gün,
eylül ayında yayımlandı. Romanda Anar, insanoğlunun yaratılışı ve Türk
kimliğinin doğuşu gibi konulara değiniyor.
İhsan Oktay Anar, ilk romanı Puslu Kıtalar Atlası'nın bir
yerinde kahramanı Uzun İhsan'a "Dünya bir düştür. Dünya bir
masaldır," dedirtir. Anar, ilk romanından bu yana her kitabıyla dünyayı
yeni baştan kuruyor; var olan tarihten yeni masallar üretiyor. Aynı Kitab-ül Hiyel'de
de söylendiği gibi 'Gerçekleşmiş bir hayal olan dünyayı örnek alıp, onu ve
üslubunu taklid ederek yeni hayaller' kuruyor. Anar okurları, onun yeni 'hayal
dünyası'nı okumak için son romanı Suskunlar'ın yayınlandığı 2007'den beri
bekliyordu. Neyse ki bekleyiş sona eriyor. Yazarın yeni romanı Yedinci Gün, 3
Eylül'de, İletişim Yayınları etiketiyle piyasada olacak. Peki, yeni romanında
neler var? Bu kez yüzeydeki ana hikaye -adı verilmese de- 2. Abdülhamid dönemi
İstanbulu'nda geçiyor. Her zamanki gibi Anar'a özgü, Osmanlı minyatürlerini
andıran çok çeşitli tiplemelerle karşılaştığımız uzun bir turun ardından, asıl
kahraman olan İhsan Sait'e yoğunlaşıyoruz. Evet, bu romanın da ana kahramanı
İhsan adını taşıyor. Son derece zeki ve kurnaz biri olan İhsan Sait, kısa zamanda
talihinin de yardımıyla küçük bir servete sahip olduktan sonra, yolu tesadüfen,
sonradan imanı seçen, ancak asıl olarak bilim âşığı bir paşazadeyle kesişiyor.
Paşazade'nin bir tür camiyle bir tür radyo istasyonu arası tuhaf mekanını ele
geçiren İhsan Sait'in asıl macerası ise gelecekten kendisine gönderilen bir aşk
mektubuna iliştirilmiş fotoğraftaki Prenses Döjira adlı gizemli bir kadına âşık
olmasıyla başlıyor. Kahramanımız, aşkına kavuşabilmenin tek yolu olan, mektubun
ekinde planları bulunan, tuhaf aletin yapımı için zorlu bir maceraya girişiyor.
Bu arada yolu sık sık kendisinin oğlu olduğunu iddia eden, kendisininse zerre
kadar ilgilenmediği Ali İhsan adlı saf ve temiz bir gençle de kesişiyor.
Romanın 1930'larda geçen son bölümünde ise İdris Amil adlı yeni bir karakter
daha çıkıyor karşımıza. Evet, gördüğünüz gibi Yedinci Gün'de de yine İhsan
Oktay Anar'ın kendine has masal ve söylentivari diliyle biçimlenen, tarihin
içinden kopup da gelmiş hem çok tanıdık hem de çok farklı bir İstanbulla ve çok
sayıda renkli tiplemeyle karşılaşıyoruz. Ve yine okurlarının aşina olduğu tuhaf
icatlardan biri daha var bu romanda. Anar, bu kez havacılığa merak sarıyor ve
İhsan Sait'e gelecekteki sevgilisiyle kavuşabilmesi için bir tür zeplin inşa
ettiriyor. İhsan Sait'in bir tür zaman yolculuğuna çıkmasına da yardımcı olacak
özel bir düzenleme eşliğinde... Romanın görünürdeki hikayesi bu olsa da,
bilindiği gibi Anar'ın romanlarında hep 'bir ben vardır bende, benden içeri'
misali, birden fazla katman yer alır. Görünen hikayenin ardında saklı duran çok
güçlü bir ya da birden fazla hikayenin aktığını ve romanın asıl kimliğini
oluşturduğunu görürsünüz. 
Yedinci Gün'ün bütününde de asıl olarak, adından da
anlayabileceğiniz gibi, alemlerin ve insanın yaradılış efsanesi anlatılıyor.
Şeytana kanan insanın cennetten kovulmasıyla başlayan macerasının dünya tarihi
boyunca gelişimini hızla seriyor gözünüzün önüne. Öte yandan üç ana bölümden
oluşan romanın Baba, Oğul, Hayalet adları verilen bölüm başlıkları da bir diğer
ipucunu veriyor bize. Farklı bir okumayla, kendi bencilce zevklerinin peşine
düşmüş baba İhsan Sait'i Osmanlı İmparatorluğu'nun, ilgilenmeyip savaşlarda yok
olmasına göz yumduğu oğlu Ali İhsan'ı yıkılmakta olan İmparatorluğun halkının
ve kısa bir zaman yolculuğu sonrası 1930'larda karşılaştığımız Osmanlı'nın
hayaletini ise yeni oluşturulmaya çalışılan Türk milliyetçiliğinin, İdris
Amil'i de merkezdeki tipik Türk insanının yerine koyduğumuzda, karşımıza
bambaşka bir hikaye daha çıkıyor. Cumhuriyet'in kurulmasıyla birlikte, Osmanlı'dan
kalan hayaletten, ideal ve mükemmel bir Türk kimliğinin yaratılma çabasının bir
tür parodisini okuyoruz. İhsan Sait'in yani bir diğer okumayla Osmanlı'nın
kavuşmaya çalıştığı, gelecekte bekleyen Prenses Döjira'nın neyi simgelediğini
ise size bırakıyorum.
Tipik bir Anar anlatımı olarak bu romanda da sayılı, birkaç
yan karakter dışında öne çıkan bir kadın karakter yok. Anar, tek bir türle
sınırlandırılamayacak yazarlardan. Zamanı çizgiselden çok dairesel algılayan,
sonsuzluğa uzanan, sonuç olarak zaman kavramını yeniden yorumlayan bir
felsefeye dayalı, özel bir anlatım biçimine sahip. Onun için söylenebilecek en
doğru tanım kuşkusuz kendine has düşsel dünyalar kurduğu... 'Bizim Borges'imiz'
desem yanlış mı söylerim bilmiyorum ama en azından onun kendisini nasıl
tanımladığını biliyorum. 2001 tarihli, nadir verdiği röportajlardan biri olan
Cumhuriyet röportajında şöyle diyor; "Ben bir 'joker'im, yani
'şakacı'yım..."
Ben, bir yanıyla tasavvuf parodisi olarak, bir yanıyla da
insanlık kültürünün bilim-din sarmalı içinde okudum olayları, her ne hikmetse!
Dağılmamak ve dağıtmamak için de sadece bu noktadan birkaç not düşeceğim dedim,
çok şey yazdım gibi, oysa sadece birkaç not düştüm. Hepsi bu…
Bahsi kapamadan eklemek istediğim gayet felsefik ve tüm bir
insanlık birikiminin özeti diye görebileceğim bir diyalogu da ekleyeyim:
“Eflatun nam bir feylesof, ‘Bu dünya, fikirler aleminin bir
taklididir.’ dediğinde, Fars Kralı Dârâ, ‘Nah! Asıl fikirler, bu dünyanın bir
taklitidir!’ demişti.”
(Biz daha 18′li yaşlarımızda nam-ı diğer Platon‘un mağara
alegorisini kendi aramızda kaynatırken, bir arkadaşım kestirmeden şuna benzer
bir şey demişti: Aslında bütün insanlık tarihi “idea” ile “madde” arasındaki
önceliğin hangisinde olduğu inancının kapışmasında yatıyor. “İdea”nın maddeden
önce geldiği düşüncesi, dini perspektifi; “madde”in ideayı da peşinden
getirdiği düşüncesi ise dünyevî bilgiyi ve yansımalarını getiriyor. Tabii, o 18
yaşında böyle bir tümce kurmamıştı ama meali aynen böyleydi. Öyle işte.)
Bazı kitapları okurken, “Yazarı ne çok eğlenmiş yazarken.”
diye düşünürüm.
Çizgilerin kürelere, zamanın sonsuzluğa, sonsuzlukların da
hayâllere dönüştüğü bir hikâyedir bu. Sıradan insanların sıra dışılığı, bilinen
hikâyelerin düşlere dönüşümü, zaafların asîlleşmesi, erdemlerin ardındaki
günâhkârlık tüm içtenliğiyle akacak zihinlere. İnsan olmanın en zayıf ve en
yüce yanları, bir hikâyenin dokunuşuyla bir kez daha bilinebilir olacak. İhsan
Oktay Anar, bu yeni düşüyle sizleri bir kez daha şaşırtacak. Çizgilerde değil
kürelerde gezinecek, bilinen zamanların bilinmeyen anlarına yolculuk
edeceksiniz. Alışık olmadığınız bu dünyanın kapısından girdiğinizde âşinalık
hissedecek, sadeliğin ihtişâmına teslim olmanın rahatlığıyla kendinizi akışta
yolculuk ederken bulacaksınız.
Keyifle okunulacak bir kitap daha. Ben severek okuyorum. İyi okumalar. :)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder